مدیران IT و مهندسان سختافزار سرور HPE به خوبی میدانند که ارتقاء زیرساخت، فراتر از تعویض قطعات است؛ این امر مستلزم درک عمیق از گلوگاههای عملکردی است. با ظهور کارتهای توسعهای که نیازمند پهنای باند بسیار بالا هستند (مانند NVMe SSDهای فوق سریع و کارتهای شبکه ۱۰۰G)، تفاوت PCIe 4 و PCIe 3 در سرور HPE دیگر یک بحث تئوری نیست، بلکه یک تصمیم استراتژیک حیاتی برای آینده دیتاسنتر شماست. در سرورهای HPE، مرز میان نسلهای Gen9/Gen10 (PCIe 3.0) و Gen10 Plus/Gen11 (PCIe 4.0)، دو برابر شدن توان عملیاتی را رقم میزند. ما در این مقاله به صورت فنی بررسی میکنیم که چگونه این تفاوت، بر کارایی ذخیرهسازی و شبکه در محیط سرور شما تأثیر میگذارد و چگونه میتوانید از سرمایهگذاری در سختافزار جدید خود حداکثر بهره را ببرید.
⏲ زمان تخمینی مطالعه: 10 دقیقه
فهرست موضوعات
PCIe 3.0 و PCIe 4.0 دقیقاً چه هستند؟
PCIe که هسته اصلی ارتباط سختافزارها است، وظیفه انتقال داده بین تجهیزاتی مانند پردازنده گرافیکی و حافظههای NVMe را بر عهده دارد. دو استاندارد PCIe3.0 و PCIe 4.0 نیز دو نسل جدید از این فناوری هستند. PCIe 3.0 سالها انتخاب کاربران بوده، اما PCIe 4.0 با عملکرد بهینهتر، جای خود را در سیستمهای جدید باز کرده است. شناخت این تغییرات برای مدیران IT اهمیت زیادی دارد. شناخت تفاوت PCIe4 و PCIe3 نیز میتواند در انتخاب درست بین این دو کمککننده باشد.
معرفی اسلات PCI Express
PCIe یا PCI Express مخفف عبارت Peripheral Component Interconnect Express است و برای اتصال قطعات به مادربرد کاربرد دارد. بر روی مادربرد سرور چند شیار باریک و کشیده دیده میشود که ظاهر مشابهی دارند. این شیارها همان اسلاتهای PCIe هستند و برای اتصال کارتهای توسعه به پردازنده و بخشهای اصلی سیستم به کار میروند. این رابط برای نصب کارتهایی مانند: کارت گرافیک، کارت RAID، کارت وایفای و کارت SSD مورد استفاده قرار میگیرد.
PCIe برخلاف استانداردهای قدیمی مثل PCI و PCI-X، از مسیر ارتباطی مشترک استفاده نمیکند. در این ساختار هر اسلات یک مسیر اختصاصی دارد و همین موضوع باعث کاهش تأخیر، افزایش سرعت انتقال داده و پایداری بهتر ارتباط در سرور میشود.
نسلهای PCIe از 3.0 به 4.0 چه تغییری کرد؟
PCIe 3.0 و PCIe 4.0 دو نسل از فناوری PCIe هستند که با نسلهای قبل سازگاری دارند، اما نسل چهارم از نرخ سیگنالدهی سریعتری استفاده میکند. در هر نسل جدید PCIe، پهنای باند و سرعت انتقال داده دو برابر میشود. تفاوت مهم در افزایش پهنای باند نسل 4 نسبت به نسل 3 بود. این اختلاف را میتوان مثل یک بزرگراه دید، نسل سوم مسیر محدودتری دارد، اما نسل چهارم امکان عبور همزمان دادههای بیشتری را فراهم میکند. بنابراین اگر قصد ارتقا سرور خود را دارید PCIe نسل 4.0 گزینه مناسبی است و در این زمینه راهنمای کامل ارتقا سرور استوک میتواند کمک کننده باشد.
نقش کلیدی پهنای باند در عملکرد کارتهای توسعه (NVMe و کارت شبکه)
پهنای باند در عملکرد کارتهای توسعه مانند SSDهای NVMe و کارتهای شبکه نقش مهمی دارد. هرچه پهنای باند بیشتر باشد، اطلاعات با سرعت بالاتری انتقال داده میشوند. در NVMe پهنای باند بالاتر باعث افزایش سرعت خواندن و نوشتن و کاهش زمان پاسخ میشود اما در کارتهای شبکه بر نرخ ارسال و دریافت داده تأثیر میگذارد. محدود بودن پهنای باند میتواند باعث ایجاد گلوگاه شود، اما پهنای باند کافی به قطعات اجازه میدهد از حداکثر توان سختافزاری خود استفاده کنند و عملکرد کلی شبکه بهبود پیدا کند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل تبدیل سرور HP (G8/G9) به استوریج (NAS/SAN)
تفاوتهای فنی و عملکردی PCIe 4.0 در مقابل 3.0
در این بخش به تفاوت PCIe 4 و PCIe 3 در سرور HPE بهصورت فنی میپردازیم. ابتدا مهمترین تفاوتهای این دو را بررسی میکنیم سپس آنها را بهصورت جامع در یک جدول مقایسه میکنیم.
سرعت و پهنای باند: مقایسه گام به گام در ترافیک داده (گیگاترنسفر و گیگابایت بر ثانیه)
تفاوت اصلی میان PCIe 3.0 و PCIe 4.0 به سرعت و پهنای باند مربوط میشود. در نسل چهارم دادهها در هر خط با نرخ 16GT/s و پهنای باند 2 گیگابایت بر ثانیه انتقال داده میشوند که این مقدار دو برابر نسل سوم است. بهبود روشهای کدگذاری و تغییرات فنی باعث شده PCIe4.0 کارایی بالاتری داشته باشد و واکنش سختافزار سریعتر شود. افزایش پهنای باند در این نسل، انتقال داده را روانتر میکند و نسبت به PCIe2.0 نیز چندین برابر ظرفیت بیشتری دارد. اما PCIe3.0 در هر خط همچنان سرعت 8GT/S با پهنای باند 1 گیگابایت بر ثانیه ارائه میدهد که برای بسیاری از کاربردها کافی است.
تأثیر مستقیم بر عملکرد ذخیرهسازی (NVMe SSD): دو برابر شدن سرعت انتقال داده
افزایش سرعت PCIe از نسخه 3.0 به 4.0 باعث میشود مسیر انتقال داده بین حافظه ذخیرهسازی NVMe SSD و سایر اجزای سیستم سریعتر شود. در نتیجه سرعت خواندن و نوشتن دادهها افزایش مییابد و کارهایی مانند: انتقال فایلهای حجیم، بارگذاری نرمافزارها و پردازشهای سنگین در زمان کوتاهتری انجام میشوند. در استفادههای روزمره تفاوت عملکرد چندان محسوس نیست و این افزایش سرعت بیشتر در کاربردهای حرفهای و داده محور تأثیرگذار است.
اهمیت PCIe 4.0 برای کارتهای شبکه پرسرعت (۱۰۰G و بالاتر)
برای انواع کارت شبکه سرور پرسرعت مثل ۱۰۰ گیگابیت به بالا، PCIe 4.0 اهمیت زیادی دارد چون مسیر انتقال داده بین کارت شبکه و کامپیوتر را دو برابر سریعتر میکند. این یعنی کارت میتواند تمام سرعت خودش را بدون اینکه به گلوگاه بخورد استفاده کند، دادهها سریعتر جابهجا میشوند و تأخیر در شبکه کاهش پیدا میکند. به عبارت ساده PCIe 4.0 باعث میشود شبکههای پرسرعت عملکرد واقعی خود را نشان دهند و آماده ارتقا به سرعتهای بالاتر در آینده باشند.
جدول مقایسه جامع: ویژگیهای فنی PCIe 3.0 و 4.0 (سرعت، فرکانس و …)
| ویژگی | PCIe 3.0 | PCIe 4.0 | توضیح/تأثیر |
| سرعت انتقال داده هر خط (Lane) | 8GT/s | 16GT/s | GT/s = GigaTransfers per second |
| پهنای باند هر Lane (خام) | 1GB/s | 2GB/s | داده قابل استفاده واقعی برای سیستم |
| پهنای باند x4 (رایج برای NVMe SSD) | 4GB/s | 8GB/s | دو برابر شدن پهنای باند عملیاتی |
| پهنای باند x8 | 8GB/s | 16GB/s | مهم برای کارتهای شبکه پرسرعت و GPU |
| پهنای باند x16 | 16GB/s | 32GB/s | معمولاً برای GPUهای پرقدرت |
| فرکانس سیگنال | 8GHz | 16GHz | برابر با سرعت انتقال داده هر Lane |
| تأخیر (Latency) | پایه | کمی کمتر | سرعت بالاتر اندکی تأخیر را کاهش میدهد |
| مصرف انرژی | کمتر | بیشتر | SSD و کارتهای پرسرعت داغتر میشوند، نیاز به خنککاری |
PCIe 4.0 و PCIe 3.0 در کدام نسل از سرورهای HPE حضور دارند؟
در این بخش از بررسی تفاوت PCIe 4 و PCIe 3 در سرور HPE به سازگاری هر یک با سرورهای مختلف میپردازیم.
سرورهای HPE مبتنی بر PCIe 3.0 (اغلب نسلهای قدیمیتر Gen9 و Gen10)
سرورهای HPE که مبتنی بر PCIe 3.0 هستند، معمولا مربوط به نسلهای قدیمیتر مانند سرور hp g9 و سرور hp g10 میشوند. این سرورها از اسلاتهای PCIe 3.0 برای کارتهای توسعه استفاده میکنند و پهنای باندی مناسب برای کارتهای شبکه، کارت ذخیرهسازی و کارتهای گرافیک متوسط فراهم میآورند. اما توان عملیاتی آنها نسبت به نسلهای جدیدتر PCIe 4.0 محدودتر است.
سرورهای HPE مبتنی بر PCIe 4.0 (نسلهای جدیدتر مانند Gen10 Plus و Gen11)
سرورهای HPE که از PCIe 4.0 استفاده میکنند شامل نسلهای جدیدتر مانند سرور g10 plus و سرور Gen11 اچ پی میباشند. این سرورها از اسلاتهای PCIe 4.0 استفاده میکنند و پهنای باند بسیار بالاتری نسبت به نسلهای قدیمی ارائه میدهند. این اسلاتها میتوانند امکان استفاده بهینه از کارتهای شبکه پرسرعت، NVMe SSDهای فوق سریع و کارتهای گرافیک پیشرفتهتر را فراهم کنند.
بیشتر بخوانید: فضای ابری HPE GreenLake
آیا کارت PCIe 4.0 روی اسلات 3.0 کار میکند؟
میتوانید کارت گرافیک PCIe 4.0 را در اسلات PCIe 3.0 نصب کنید، اما سرعت آن محدود به پهنای باند PCIe 3.0 خواهد بود. با اینکه PCIe 4.0 نسبت به PCIe 3.0 سریعتر است، کاهش پهنای باند تاثیر محسوسی روی عملکرد واقعی کارت ندارد. اما اگر میخواهید کارت گرافیک تمام توان خود را نشان دهد و از نهایت سرعت انتقال داده بهرهمند شوید، بهتر است آن را در اسلات PCIe 4.0 استفاده کنید. اگر بهصورت برعکس نیز کار کنید میتوانید اسلات 3 را بر روی 4 نصب کنید اما کارت مورد نظر با توان PCIe3.0 کار خود را انجام میدهد. اگر به دنبال کسب اطلاعات کاملتر در مورد نسلهای مختلف هستید، مطالعه مقاله همه چیز درباره سرور اچ پی توصیه میشود.
جمع بندی
عمده تفاوت PCIe 4 و PCIe 3 در سرور HPE در پهنای باند و سرعت دو برابری است، اما قبل از ارتقا باید بررسی کنید آیا واقعا به این سرعت بیشتر نیاز دارید؟ اگر کارتها و اسلاتهای فعلی پاسخگوی برنامهها و اپلیکیشنهای شما هستند، ارتقا ضروری نیست. همچنین اگر در آینده نزدیک نرمافزارها یا سرویسها به پهنای باند بالاتری نیاز خواهند داشت، سرمایهگذاری روی PCIe 4 منطقی است. برای تصمیمگیری آگاهانه و خرید سرور hp متناسب با نیازهای کاری شما، کارشناسان ما آماده مشاوره تخصصی هستند. همین حالا با کارشناسان ما در تجارت سرور پارسه تماس بگیرید تا راهنمایی کامل دریافت کنید و خریدی مطمئن داشته باشید.
سوالات متداول (FAQ) درباره اسلاتهای PCIe در سرور
✔ آیا برای افزایش سرعت باید حتماً سرور را عوض کنیم؟
نه همیشه، اما برای دستیابی به افزایش سرعت دو برابری، بله.
ارتقاء جزئی: میتوانید کارتهای سریعتر (مانند NVMe) را روی اسلاتهای قدیمیتر PCIe 3.0 نصب کنید، اما سرعت نهایی به سقف استاندارد PCIe 3.0 محدود میشود.
سرعت کامل: اگر هدف شما استفاده از حداکثر توان کارتهای PCIe 4.0 و رسیدن به سرعت واقعی دو برابر است، مهاجرت به سرورهای نسل جدید HPE (مانند Gen10 Plus یا Gen11) که از PCIe 4.0 پشتیبانی میکنند، ضروری خواهد بود.
✔ آیا استفاده از PCIe 4.0 مصرف برق سرور را به طور قابل توجهی افزایش میدهد؟
خیر، در سطح کل سرور افزایش مصرف برق چشمگیری مشاهده نمیشود، اما مصرف و گرمای خود قطعه بیشتر است.
مصرف قطعه: کارتهای PCIe 4.0 به دلیل فرکانس کاری بالاتر، نسبت به معادلهای PCIe 3.0 توان مصرفی و گرمای بیشتری تولید میکنند.
دغدغه اصلی: مسئله مهمتر، توانایی شاسی سرور در مدیریت حرارتی مناسب و دفع این گرما است، نه مصرف برق کلی سیستم.
✔ بهترین راه برای تست سرعت واقعی کارت در اسلات PCIe 4.0 چیست؟
بهترین روش، استفاده از ابزارهای تخصصی Benchmark است:
بررسی سختافزاری: ابتدا در BIOS یا iLO مطمئن شوید اسلات در حالت PCIe 4.0 و با تعداد لاین کامل (مانند x4 یا x8) فعال است.
تست ذخیرهسازی: استفاده از ابزارهایی مانند CrystalDiskMark یا FIO برای اندازهگیری سرعت خواندن و نوشتن ترتیبی.
تست شبکه: استفاده از iPerf3 برای اطمینان از اینکه کارت شبکههای 100G+ میتوانند پهنای باند کامل خود را از طریق اسلات PCIe 4.0 دریافت کنند.
