چگونه از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق محافظت کنیم؟

وقتی صحبت از زیرساخت‌های IT می‌شود، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد پایداری و اطمینان است. محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق در این میان نقشی تعیین‌کننده دارد. شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به درستی این مسأله را جدی می‌گیرند، کمتر با اختلالات غیرمنتظره مواجه می‌شوند و کسب‌وکارشان با آرامش بیشتری پیش می‌رود.

⏲مدت زمان تخمینی مطالعه: 7 دقیقه

چرا محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق ضروری است؟

نوسانات برق و قطعی‌های ناگهانی هر روز در ایران اتفاق می‌افتد. این موضوع برای تجهیزات الکترونیکی خطرناک است، زیرا ممکن است باعث سوختن قطعات داخلی شود. محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق به همین دلیل تبدیل به ضرورتی انکارناپذیر شده. آمارها نشان می‌دهد که 60 درصد خرابی‌های سخت‌افزاری در ایران به دلیل مشکلات برق رخ می‌دهد.

هزینه جبران خسارات قطعی برق گاهی از بودجه سالانه IT سازمان‌ها بیشتر می‌شود. وقتی سرور اصلی یک شرکت دچار مشکل می‌شود، نه تنها باید هزینه تعمیر یا تعویض پرداخت کرد، بلکه از دست رفتن اطلاعات و توقف کار نیز خسارت‌های سنگینی به همراه دارد. محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق از این مخاطرات جلوگیری می‌کند.

معرفی تجهیزات حساس شبکه که نیاز به حفاظت دارند

سوئیچ‌ها از اصلی‌ترین اجزای شبکه هستند که ترافیک داده را مدیریت می‌کنند. خرید سوئیچ سیسکو معمولاً سرمایه‌گذاری قابل توجهی است که باید از آن مراقبت کرد. این دستگاه‌ها دارای حافظه‌های فلش و پردازنده‌هایی هستند که در برابر قطعی ناگهانی برق آسیب‌پذیر بوده و ممکن است تنظیمات ذخیره شده در آن‌ها از بین برود.

روترها وظیفه هدایت بسته‌های اطلاعاتی بین شبکه‌های مختلف را بر عهده دارند. روتر سیسکو معمولاً دارای سیستم‌عامل پیچیده‌ای است که روی حافظه فلش اجرا می‌شود. قطعی برق هنگام به‌روزرسانی یا ذخیره‌سازی تنظیمات می‌تواند باعث خرابی کامل دستگاه شود و مجبور به بازیابی از طریق Console یا حتی تعویض سخت‌افزار خواهید بود.

سرورها قلب تپنده شبکه هستند و اطلاعات حیاتی سازمان روی آن‌ها ذخیره می‌شود. خرید سرور hp معمولاً با در نظر گیری redundancy انجام می‌شود، اما حتی سرورهای مجهز به منابع تغذیه دوگانه نیز در برابر قطعی کامل برق آسیب‌پذیر هستند. فایل‌های سیستم، پایگاه‌های داده و ماشین‌های مجازی همگی ممکن است دچار corruption شوند و داده‌های مهم از دست بروند.

بیشتر بخوانید: دلایل باد کردن یا سوختن باتری رید کنترلر سرور

راهکارهای سخت‌افزاری برای محافظت در برابر قطعی برق

1. UPS یا منبع تغذیه بدون وقفه اولین خط دفاعی در مقابل قطعی برق است. محافظ برق تجهیزات شبکه با فناوری‌های مختلفی در بازار عرضه می‌شود. نوع Standby برای کاربردهای خانگی مناسب است، اما برای شبکه‌های سازمانی بهتر است از انواع Line-Interactive یا Online استفاده کرد که کیفیت برق را نیز بهبود می‌بخشند.
2. انتخاب ظرفیت مناسب UPS اهمیت زیادی دارد. برای روتر سیسکو سری 1900 که حدود 50 وات مصرف دارد، UPS 600VA کافی است، اما برای سوئیچ‌های بزرگ‌تر باید ظرفیت بیشتری در نظر گرفت. محافظ برق تجهیزات شبکه باید حداقل 25 درصد بیشتر از مصرف واقعی باشد تا عمر باتری طولانی‌تر شود.
3. محافظ‌های surge نیز نقش مهمی در حفاظت از تجهیزات دارند. این دستگاه‌ها برق اضافی ناشی از رعد و برق یا نوسانات شبکه را جذب می‌کنند. محافظ برق تجهیزات شبکه حرفه‌ای معمولاً دارای قابلیت‌های surge protection نیز هستند، اما در برخی موارد استفاده از محافظ‌های جداگانه نیز توصیه می‌شود.

راهکارهای نرم‌افزاری و تنظیمات هوشمند برای کاهش ریسک

1. تنظیمات خودکار ذخیره‌سازی در تجهیزات شبکه می‌تواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. روتر سیسکو دارای قابلیت auto-save است که می‌توان آن را فعال کرد. این ویژگی باعث می‌شود تا تغییرات تنظیمات به‌صورت خودکار در NVRAM ذخیره شود و در صورت قطعی برق، تنظیمات از دست نرود. دستور “archive” در IOS این امکان را فراهم می‌کند.
2. بک‌آپ‌گیری منظم از تنظیمات تجهیزات شبکه عادت خوبی است که باید جدی گرفته شود. خرید سوئیچ سیسکو همیشه با برنامه‌ریزی برای backup همراه باشد. می‌توان از سرور TFTP یا FTP برای ذخیره‌سازی فایل‌های configuration استفاده کرد. حتی می‌توان این فرآیند را با استفاده از script ها خودکار کرد تا هر شب به‌صورت automatic انجام شود.
3. نظارت از راه دور بر وضعیت تغذیه تجهیزات امکان واکنش سریع در مواقع اضطراری را فراهم می‌کند. سیستم‌های SNMP می‌توانند وضعیت UPS را گزارش دهند و در صورت کاهش سطح باتری هشدار ارسال کنند. خرید سرور hp معمولاً با نرم‌افزار مدیریتی همراه است که این قابلیت‌ها را دارد و می‌توان آن را برای خاموش شدن خودکار در صورت کم شدن باتری تنظیم کرد.

نحوه انتخاب UPS مناسب برای تجهیزات شبکه

اولین قدم در انتخاب UPS محاسبه مصرف برق کل تجهیزات است. محافظ برق تجهیزات شبکه باید بتواند همه دستگاه‌های متصل را پوشش دهد. برای این کار باید power rating هر دستگاه را از روی برچسب یا datasheet آن پیدا کرد. خرید سوئیچ سیسکو سری 2960 معمولاً با مصرف 65 تا 270 وات همراه است که بستگی به تعداد پورت و پشتیبانی از PoE دارد.

زمان Runtime مورد نیاز نیز باید در نظر گرفته شود. برای محیط‌های اداری معمولاً 10 تا 15 دقیقه کافی است تا کارکنان فرصت ذخیره کار و خاموش کردن مناسب سیستم‌ها را داشته باشند. اما برای مراکز داده باید runtime طولانی‌تری در نظر گرفت. محافظ برق تجهیزات شبکه مراکز داده معمولاً 30 دقیقه تا چند ساعت runtime دارند تا ژنراتور فرصت روشن شدن پیدا کند.

نوع موج خروجی نیز مهم است. تجهیزات حساس مانند سرور hp نیاز به موج سینوسی خالص دارند، در حالی که برخی تجهیزات ساده‌تر می‌توانند با موج مربعی یا شبه‌سینوسی کار کنند. البته امروزه اکثر UPS های خوب موج سینوسی خالص تولید می‌کنند و این مسأله کمتر مطرح است.

بیشتر بخوانید: کولینگ سرور چیست؟ بررسی سیستم خنک‌کننده در سرور

بررسی تجربه واقعی از قطعی برق و خسارت به تجهیزات شبکه (مطالعه موردی)

یک شرکت بازرگانی با 150 کارمند در تهران سال گذشته با قطعی‌های مکرر برق مواجه شد. این شرکت سوئیچ‌های Cisco Catalyst 2960 و سرور HP ProLiant داشت اما محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق مناسبی نداشت. در طول سه ماه، دو بار سوئیچ اصلی دچار مشکل شد و یک بار سرور نیز crash کرد.

بعد از این حادثه، شرکت تصمیم گرفت سرمایه‌گذاری جدی در محافظ برق تجهیزات شبکه انجام دهد. UPS مدل APC Smart-UPS 3000VA برای server room خریداری شد و برای هر طبقه نیز UPS های 1500VA نصب شدند. همچنین surge protector های مناسب برای تمام تجهیزات تهیه شد. از آن زمان تاکنون هیچ مشکلی پیش نیامده است.

نکته جالب این که پس از نصب محافظ برق تجهیزات شبکه، کیفیت کلی شبکه نیز بهبود یافت. تعداد restart های ناخواسته تجهیزات به شدت کاهش پیدا کرد و کارکنان کمتر از disconnect شدن VPN شکایت می‌کردند. این نشان می‌دهد که نوسانات کوچک برق نیز تاثیر منفی بر عملکرد شبکه داشت که با نصب UPS برطرف شد.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های کاربردی برای محافظت از تجهیزات شبکه

محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق یک هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است. تجربه نشان داده که سازمان‌هایی که از ابتدا این موضوع را جدی می‌گیرند، کمتر با مشکلات غیرمنتظره مواجه می‌شوند. خرید سرور hp یا روتر سیسکو بدون در نظر گیری محافظ برق تجهیزات شبکه مناسب، کاری نیمه‌کاره است که ممکن است بعداً عواقب گران‌تری داشته باشد.

پیشنهاد اصلی این است که قبل از خرید سوئیچ سیسکو یا هر تجهیز دیگری، ابتدا زیرساخت برق را آماده کنید. UPS مناسب، surge protector و سیستم مونیتورینگ همگی باید در کنار هم برنامه‌ریزی شوند. هیچ‌وقت تمام تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید و تجهیزات بحرانی را به چندین UPS مجزا متصل کنید. محافظت از تجهیزات شبکه در برابر قطعی برق موثق و کامل نیازمند نگاه جامع و برنامه‌ریزی درازمدت است.