مدیران شبکه اغلب با مسائل مربوط به عدم دسترسی برخی امکانات در تجهیزات سیسکو روبرو هستند. این موضوع معمولاً ریشه در مشکلات لایسنس داشته و باعث محدودیت در استفاده از ویژگی‌های پیشرفته می‌شود. درک صحیح از دلایل بروز چنین مشکلاتی و شناخت روش‌های حل آن‌ها، برای حفظ عملکرد مطلوب شبکه اهمیت بالایی دارد. قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو یکی از چالش‌های اصلی محسوب شده که نیاز به بررسی دقیق و اقدام سریع دارد.
⏲مدت زمان تخمینی مطالعه: 6 دقیقه
فهرست موضوعات
نقش لایسنس در فعال‌سازی ویژگی‌ها
لایسنس‌ها در اکوسیستم سیسکو نقش کنترل‌کننده دسترسی به قابلیت‌های مختلف را دارند. هنگامی که سیستم نتواند اعتبار لایسنس موجود را تشخیص دهد، قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو رخ می‌دهد. Smart Licensing به عنوان سیستم مدیریت مرکزی، نظارت بر استفاده از مجوزها را در سراسر شبکه انجام می‌دهد. این روش جدید جایگزین سیستم‌های سنتی PAK شده و مزایای قابل توجهی در مدیریت دارد.
ارتباط دستگاه‌ها با سرورهای سیسکو برای تأیید وضعیت لایسنس ضروری است. زمانی که این ارتباط بیش از سه ماه قطع باشد، مشکل لایسنس روتر Cisco بروز کرده و قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو رخ می‌دهد. انقضای دوره آزمایشی نود روزه، مشکلات اتصال اینترنت، عدم ثبت‌نام در پورتال مدیریت و تنظیمات نادرست زمان سیستم از جمله عوامل اصلی این مشکل به شمار می‌آیند. مدیران باید این موارد را به طور مرتب کنترل کنند.
تفاوت بین ویژگی‌های پیش‌فرض و لایسنس‌دار
درک تمایز میان امکانات پایه و پیشرفته در تجهیزات سیسکو، کلید حل مشکل قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو است. ویژگی‌های اولیه مانند سوئیچینگ ساده و VLAN پایه معمولاً همواره در دسترس باقی می‌مانند. این عملکردها شامل مدیریت پورت‌ها، امنیت اولیه و نظارت ابتدایی است که برای کارکرد اساسی شبکه لازم هستند. حتی در صورت وجود مشکلات لایسنس، این بخش‌ها همچنان فعال باقی می‌مانند.
در مقابل، قابلیت‌های تخصصی نظیر پروتکل‌های مسیریابی دینامیک، امنیت پیشرفته و کیفیت سرویس پیچیده نیاز به مجوز جداگانه دارند. فعال‌سازی ویژگی سیسکو در این بخش مستلزم اخذ لایسنس مناسب است. برای مثال، OSPF و EIGRP در برخی مدل‌ها تنها با لایسنس IP Services قابل دسترسی هستند. همچنین امکانات DNA و SD-Access نیز جزء قابلیت‌های لایسنس‌دار محسوب شده که خرید سوئیچ سیسکو به تنهایی شامل آن‌ها نمی‌شود. عدم توجه به این موضوع منجر به قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو خواهد شد.
بیشتر بخوانید: راهنمای عیب‌یابی بوت نشدن سوئیچ سیسکو
چگونه قابلیت‌های غیرفعال را فعال کنیم؟
رفع قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو نیاز به اقدامات مرحله‌ای دارد که شامل تشخیص علت مشکل، تهیه مجوز مناسب و فعال‌سازی ویژگی سیسکو از طریق دستورات CLI است. در برخی موارد نیز، مشکلاتی مانند بوت نشدن سوئیچ سیسکو می‌توانند نشانه‌ای از نقص در لایسنس یا تنظیمات سیستم باشند که لازم است به صورت دقیق بررسی شوند.
بررسی وضعیت لایسنس با دستور CLI
نخستین مرحله در برطرف کردن قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو شناسایی دقیق وضعیت فعلی لایسنس‌ها است. دستورات مختلفی در CLI وجود دارد که اطلاعات جامعی از وضعیت مجوزها ارائه می‌دهند. دستور show license status وضعیت کلی سیستم را نمایش داده و در صورت وجود مشکل، علت آن را مشخص می‌کند. همچنین این فرمان، تاریخ انقضا و نوع لایسنس را نیز نشان می‌دهد تا مدیر بتواند تصمیم مناسبی بگیرد.
دستورات دیگری نظیر show license summary و show license usage جزئیات بیشتری از میزان استفاده و تعداد مجوزهای مصرفی ارائه می‌دهند. برای تجهیزات جدیدتر که از Right-to-Use استفاده می‌کنند، دستور show license right-to-use summary کاربرد دارد.
اگر خروجی حالت “EVAL EXPIRED” را نشان دهد، به معنای پایان یافتن دوره آزمایشی است که منجر به قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو شده است. بررسی منظم این موارد از بروز مشکلات غیرمنتظره جلوگیری می‌کند.
نصب و فعال‌سازی لایسنس
پس از شناسایی مشکل، گام بعدی تهیه و نصب لایسنس سیسکو مناسب است. این فرآیند شامل چندین مرحله است که باید به ترتیب انجام شود. ابتدا باید از طریق پورتال رسمی سیسکو یا نمایندگان مجاز، مجوز مورد نیاز را تهیه کرد. سپس فایل لایسنس را به حافظه دستگاه منتقل و با دستور license install نصب کرد. در نهایت راه‌اندازی مجدد سیستم برای اعمال تغییرات ضروری است.
در سیستم Smart Licensing، روند متفاوت بوده و شامل ثبت دستگاه در Cisco Smart Software Manager می‌شود. تولید ID Token از پورتال و ثبت آن در دستگاه با دستور license smart register از مراحل کلیدی به شمار می‌آید. فعال‌سازی ویژگی سیسکو در این روش نیاز به اتصال اینترنت دارد.
همچنین تنظیم دقیق تاریخ و زمان سیستم با استفاده از NTP برای موفقیت این فرآیند اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا عدم همگام‌سازی منجر به قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو خواهد شد.
بیشتر بخوانید: چرا سوئیچ سیسکو صدا دارد؟ دلایل فنی و راه‌حل‌ها
سوالات متداول درباره مشکل لایسنس در Cisco
در ادامه به برخی سوالات متداول مرتبط با علت غیرفعال بودن قابلیت‌ها در سوئیچ یا روتر سیسکو پاسخ خواهیم داد:
چگونه بفهمم لایسنس من Expired شده؟
تشخیص انقضای لایسنس از طریق چندین علامت امکان‌پذیر است. دستور show license status اولین راه بررسی محسوب شده و در صورت انقضا، پیام‌های مربوطه را نمایش می‌دهد. همچنین پیام‌های سیستمی در Log ها نیز هشدار انقضا را اعلام می‌کنند. قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو معمولاً ده روز قبل از انقضا شروع به نمایش هشدار می‌کند. پس از اتمام دوره مجاز، برخی ویژگی‌ها دیگر قابل دسترسی نخواهند بود.
آیا امکان فعال‌سازی ویژگی بدون لایسنس وجود دارد؟
خیر، امکان دور زدن سیستم لایسنس سیسکو وجود نداشته و تلاش برای این کار نقض قوانین مالکیت معنوی است. تنها راه قانونی استفاده از ویژگی‌های پیشرفته، اخذ مجوز رسمی است. با این حال، در شرایط اضطراری می‌توان از دوره آزمایشی نود روزه استفاده کرد. مشکل لایسنس روتر Cisco تنها از طریق تهیه مجوز معتبر قابل حل بوده و هیچ راه میانبری در این زمینه وجود ندارد.
تفاوت Smart Licensing با Classic Licensing چیست؟
Smart Licensing سیستم جدید مدیریت مجوزها در سیسکو بوده و جایگزین روش سنتی PAK شده است. در روش کلاسیک، هر لایسنس به صورت جداگانه به UDI خاصی متصل می‌شد و انتقال آن پیچیده بود. اما در Smart Licensing، مجوزها در یک استخر مرکزی قرار داشته و قابلیت تخصیص انعطاف‌پذیر دارند. این سیستم قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو را کاهش داده و مدیریت را ساده‌تر کرده است.
سخن پایانی
قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو مشکلی رایج است که عمدتاً ریشه در موضوعات لایسنس دارد. شناخت علل بروز این مسئله و آگاهی از راه‌حل‌های موثر، برای مدیران شبکه مهم است. بررسی منظم وضعیت مجوزها، تنظیم صحیح زمان سیستم و حفظ ارتباط با سرورهای سیسکو از اقدامات پیشگیرانه محسوب می‌شوند. در صورت بروز مشکل، فعال‌سازی ویژگی سیسکو از طریق روش‌های قانونی و رسمی تنها راه حل پایدار است. قابلیت غیرفعال در سوئیچ سیسکو نباید مانع عملکرد بهینه شبکه شود. سرمایه‌گذاری در لایسنس‌های اصلی هم مشکلات را برطرف می‌کند و هم اینکه امنیت و پایداری شبکه را نیز تضمین می‌نماید.