لایسنس اشتراکی در سیسکو چیست و چگونه کار می‌کند؟

وقتی صحبت از مدیریت شبکه‌های بزرگ و پیچیده می‌شود، موضوع لایسنس‌ها همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران IT بوده است. لایسنس اشتراکی در سیسکو در سال‌های اخیر به‌عنوان راهکاری جدید وارد بازار شده که بسیاری از مشکلات سنتی مجوزدهی را حل کرده است. این روش جدید از طرفی هزینه‌ها را کاهش داده و از طرف دیگر مدیریت لایسنس‌ها را هم ساده‌تر کرده است.

⏲ مدت زمان تخمینی مطالعه: 9 دقیقه

تعریف لایسنس اشتراکی و عملکرد آن

لایسنس اشتراکی Cisco در واقع مدلی است که به‌جای خرید یکباره مجوز، امکان اجاره ماهانه یا سالانه آن را می‌دهد، بنابراین شما دیگر نیازی ندارید مبلغ کلانی پرداخت کنید تا حق استفاده از نرم‌افزار را بگیرید. در عوض با پرداخت هزینه‌ای دوره‌ای، تمام قابلیت‌های محصول در اختیارتان قرار می‌گیرد.

این سیستم شبیه اشتراک تلویزیون یا موسیقی آنلاین کار می‌کند که ماهانه پرداخت کرده و از خدمات آن استفاده می‌کنید.

 

Shared license چیست و چرا مهم است؟ در این روش، لایسنس‌های خریداری شده در یک استخر مشترک جمع‌آوری شده و بین تمام دستگاه‌های شرکت تقسیم می‌شوند. یعنی اگر ۱۰۰ لایسنس داشته باشید، هر کدام از دستگاه‌هایتان که نیاز داشت می‌تواند از این استخر استفاده کند. دیگر نیازی نیست برای هر دستگاه جداگانه لایسنس خریداری کنید. این ویژگی باعث صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها می‌شود.

مزایای استفاده از لایسنس اشتراکی

هزینه‌کرد اولیه کمتر یکی از بزرگ‌ترین مزایای لایسنس اشتراکی در سیسکو است. شرکت‌ها دیگر نیازی ندارند بودجه سنگینی برای خرید لایسنس‌ها کنار بگذارند و در عوض می‌توانند هزینه‌ها را در طول زمان توزیع کنند. این موضوع برای شرکت‌های کوچک و متوسطی اهمیت دارد که معمولاً با محدودیت بودجه مواجه هستند.

دسترسی خودکار به آخرین نسخه‌ها مزیت دیگری است که لایسنس اشتراکی Cisco با خود به ارمغان می‌آورد. زمانی که سیسکو نسخه جدیدی از نرم‌افزار را منتشر می‌کند، شما بدون هیچ هزینه اضافی به آن دسترسی خواهید داشت. این یعنی همیشه از آخرین ویژگی‌های امنیتی و عملکردی بهره‌مند خواهید بود. در گذشته برای هر بروزرسانی مجبور بودید هزینه‌ای پرداخت کنید که گاهی مبلغ قابل توجهی می‌شد.

قابلیت تنظیم مجدد تعداد لایسنس‌ها بر اساس نیاز واقعی شرکت، انعطاف بی‌نظیری به شما می‌دهد. فرض کنید در ابتدای سال ۱۰۰ لایسنس نیاز داشتید اما در وسط سال کارمندان جدیدی استخدام کردید. با انواع لایسنس سیسکو در قالب اشتراکی، می‌توانید به راحتی تعداد لایسنس‌ها را افزایش دهید و همچنین اگر تعداد کارمندان کم شد، می‌توانید لایسنس‌های اضافی را کنسل کنید.

پیشنهاد مطالعه بیشتر: راهنمای نصب و فعال‌سازی لایسنس سیسکو به زبان ساده

نحوه عملکرد لایسنس اشتراکی Cisco

پایه و اساس لایسنس اشتراکی در سیسکو بر روی سیستمی به نام Smart Licensing بنا شده است. این سیستم مانند مغز متمرکزی عمل می‌کند که تمام دستگاه‌های شبکه شما را زیر نظر دارد. هر دستگاه به‌صورت خودکار با این مرکز ارتباط برقرار کرده و گزارشی از نحوه استفاده‌اش می‌فرستد، بنابراین شما نیازی به دخالت دستی ندارید و همه چیز به‌صورت خودکار انجام می‌شود.

این ارتباط هر ۳۰ روز یک‌بار تکرار می‌شود تا اطمینان حاصل شود همه چیز طبق برنامه پیش می‌رود. اگر هم در این بازه زمانی مشکلی پیش آید، سیستم به شما اطلاع می‌دهد. جالب اینجاست که حتی اگر اتصال اینترنت قطع شود، دستگاه‌ها تا ۹۰ روز به کار خود ادامه می‌دهند. پس نگران قطعی ناگهانی سرویس نباشید.

زمانی که تعداد لایسنس‌های در حال استفاده از تعداد خریداری شده بیشتر می‌شود، سیستم وارد حالتی می‌شود که به آن “خارج از انطباق” می‌گویند. اما نگران نباشید، دستگاه‌های شما همچنان کار می‌کنند و فقط پیام‌هایی مبنی بر لزوم خرید لایسنس بیشتر دریافت خواهید کرد.

تفاوت لایسنس اشتراکی با لایسنس دائمی

انتخاب بین این دو مدل یکی از تصمیمات کلیدی برای سازمان‌هاست که بر بودجه و نحوه مدیریت شبکه تأثیر مستقیم دارد.

مشخصه	لایسنس اشتراکی	لایسنس دائمی
پرداخت اولیه	کم – به‌صورت دوره‌ای	زیاد – یکجا
زمان استفاده	تا پایان اشتراک	بی‌پایان
بروزرسانی‌ها	رایگان	پولی
انعطاف	زیاد	کم
نحوه مدیریت	خودکار	دستی
پشتیبانی	شامل	جداگانه
جابجایی	آسان	سخت

همان‌طور که در جدول مشاهده می‌شود، لایسنس اشتراکی در سیسکو انعطاف و سادگی بیشتری داشته اما نیاز به تمدید دوره‌ای دارد، در حالی که لایسنس دائمی هزینه اولیه بالاتر اما استفاده بی‌پایان را ارائه می‌دهد.

انواع لایسنس سیسکو از نظر مدل مجوز

Permanent License همان روش سنتی است که تا به حال با آن آشنا بودیم. یک‌بار پول پرداخت می‌کنید و تا ابد حق استفاده دارید. البته باید بگوییم “تا ابد” در اینجا یعنی تا زمانی که آن نسخه از نرم‌افزار پشتیبانی می‌شود. معمولاً هم این لایسنس‌ها با کدی به نام PAK فعال می‌شوند که باید به‌صورت دستی وارد کنید.

Evaluation License نمونه آزمایشی است که ۹۰ روز دوام دارد. وقتی دستگاه جدیدی می‌خرید، معمولاً این نوع لایسنس روی آن نصب است تا بتوانید تمام قابلیت‌ها را امتحان کنید. بعد از ۹۰ روز باید تصمیم بگیرید که کدام نوع لایسنس را می‌خواهید. این دوره کافی است تا با نرم‌افزار آشنا شده و تصمیم درستی بگیرید.

Subscription License همان لایسنس اشتراکی در سیسکو است که در حال بحث درباره‌اش هستیم. می‌توانید برای دوره‌های ۱، ۳ یا ۵ ساله آن را خریداری کنید. هر چه دوره طولانی‌تری انتخاب کنید، تخفیف بیشتری خواهید گرفت. البته باید توجه داشته باشید که اگر در مواردی نیاز شما تغییر کرد، امکان تغییر شرایط هم وجود دارد.

تفاوت میان Smart و Classic Licensing هم بحث مهمی است. Smart روش جدید و هوشمند است که تمام کارها را خودکار انجام می‌دهد. Classic روش قدیمی است که نیاز به وارد کردن دستی کدهای PAK دارد. امروزه اکثر محصولات جدید سیسکو فقط از Smart پشتیبانی می‌کنند.

نحوه خرید و فعال‌سازی لایسنس اشتراکی

قبل از هر کاری باید یک Smart Account در سایت software.cisco.com بسازید. این کار شبیه ساختن حساب کاربری در هر سایت دیگری است. این حساب مثل خانه‌ای است که تمام لایسنس‌های شما در آن نگهداری می‌شوند. حتما اطلاعات صحیح وارد کنید چون در آینده تغییر این اطلاعات کار سختی است.

Cisco Smart Software Manager یا همان SSM محل اصلی کار شما خواهد بود که از همین‌ قسمت می‌توانید لایسنس بخرید، مصرف را بررسی کرده و گزارش‌های مختلفی تهیه کنید. رابط کاربری آن نسبتاً ساده طراحی شده و کارهای پیچیده‌ای نیاز ندارد. البته اگر شرکت بزرگی دارید، بهتر است یک نفر را مسئول این کار کنید تا همه چیز منظم پیش برود.

برای بررسی وضعیت لایسنس‌ها روی خود دستگاه‌ها هم می‌توانید از دستورات CLI استفاده کنید. دستور show license all اطلاعات کاملی نشان می‌دهد. show license status وضعیت کلی را می‌گوید. show license usage هم نشان می‌دهد چه مقدار از لایسنس‌های شما استفاده شده است. این دستورات برای عیب‌یابی خیلی مفید هستند.

نکاتی مهم در مدیریت لایسنس اشتراکی

یکی از نکاتی که باید حتماً به آن توجه کنید، نیاز به اتصال اینترنت است. لایسنس اشتراکی در سیسکو برای کار کردن باید هر چند وقت یک‌بار با سرورهای سیسکو ارتباط برقرار کند. اگر شرکت شما دسترسی مستقیم به اینترنت ندارد، باید از راه‌حل‌هایی مثل License Proxy یا Smart Software Manager On-Prem استفاده کنید. این موضوع باید از همان ابتدا در نظر گرفته شود.

نظارت مداوم بر مصرف لایسنس‌ها نیز کار ضروری است. گزارش‌های Smart License Usage اطلاعات دقیقی از نحوه استفاده نشان می‌دهند که از این گزارش‌ها می‌توانید بفهمید آیا لایسنس اضافی خریده‌اید یا نیاز به لایسنس بیشتری دارد. همچنین روند استفاده را می‌توانید بررسی کرده و برای آینده برنامه‌ریزی کنید.

مسئله تاریخ انقضا هم نباید فراموش شود. لایسنس اشتراکی Cisco برخلاف نوع دائمی، تاریخ انقضای مشخصی دارد. بهتر است سیستم یادآوری تنظیم کنید تا قبل از پایان اشتراک، اقدام به تمدید کنید. اگر تمدید را فراموش کنید، ممکن است دستگاه‌های شما دچار مشکل شوند.

پیشنهاد مطالعه بیشتر: تفاوت لایسنس‌های Universal و Permanent

سوالات متداول درباره shared license سیسکو

کاربران معمولاً در مواجهه با لایسنس اشتراکی در سیسکو سوالات مشترکی دارند که پاسخ آنها کمک شایانی به درک بهتر این سیستم می‌کند.

آیا لایسنس اشتراکی روی تمام مدل‌های سیسکو قابل استفاده است؟

خیر، لایسنس اشتراکی در سیسکو تنها روی مدل‌های جدیدتر که از Smart Licensing پشتیبانی می‌کنند قابل اجرا است. دستگاه‌های قدیمی‌تر همچنان از روش Classic Licensing استفاده کرده و امکان ارتقاء به سیستم جدید را ندارند. قبل از خرید، بررسی سازگاری دستگاه با این سیستم ضروری است.

اگر اتصال اینترنت قطع شود، چه اتفاقی برای لایسنس‌ها می‌افتد؟

دستگاه‌ها توانایی کار تا نود روز بدون اتصال به اینترنت را دارند. در طول این مدت، تمام عملکردها به صورت عادی ادامه می‌یابد. پس از گذشت این بازه زمانی، برخی محدودیت‌ها اعمال خواهد شد ولی عملکرد پایه دستگاه متوقف نمی‌شود. هنگام برقراری مجدد ارتباط، دستگاه خود به خود وضعیت خود را با سرور همگام‌سازی می‌کند. این طراحی باعث می‌شود که شبکه حتی در شرایط اضطراری هم کار کند.

آیا shared license امنیت کمتری نسبت به لایسنس دائمی دارد؟

خیر، لایسنس اشتراکی در سیسکو از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته و رمزنگاری قوی استفاده می‌کند. در واقع این سیستم امنیت بالاتری نسبت به روش‌های سنتی دارد

جمع‌بندی

لایسنس اشتراکی در سیسکو تحولی واقعی در دنیای مجوزدهی نرم‌افزاری محسوب می‌شود. این روش نه‌تنها باعث کاهش هزینه‌های اولیه شده بلکه مدیریت لایسنس‌ها را هم بسیار ساده‌تر کرده است. قابلیت اشتراک‌گذاری لایسنس‌ها بین دستگاه‌های مختلف، دسترسی خودکار به آخرین نسخه‌ها، و انعطاف در تنظیم تعداد لایسنس‌ها از جمله مزایای بارز آن هستند.

البته این روش هم مثل هر تکنولوژی جدیدی محدودیت‌هایی دارد. نیاز به اتصال اینترنت، وابستگی به سرویس ابری سیسکو، و لزوم یادگیری نحوه کار با سیستم جدید از جمله نکاتی است که باید در نظر گرفت. با این حال، مزایای آن به‌مراتب بیش از معایب بوده و احتمالاً در آینده این روش جایگزین کامل روش‌های سنتی خواهد شد.